Hàng chục năm qua, lữ khách đi qua thị trấn Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ ghé vào
quán cơm bình dân Thanh Thanh đều rất ngạc nhiên khi muốn gọi nhiều món mà bà
chủ quán cũng không bán. Ngạc nhiên nữa là, mặc dù trong tủ có tới hơn 30 cuốn
sổ nợ nhưng bà Thanh chưa một lần tìm đến con nợ để đòi tiền.
Gọi nhiều cũng không bán
Đã hàng chục năm qua, quán cơm bình dân Thanh
Thanh của bà Lã Thị Thanh (SN 1949) nằm ở ngã 3, đoạn Quốc lộ 2 từ thị trấn
Đoan Hùng đi Tuyên Quang không còn lạ với những người dân nơi đây và những vị
khách thường qua đoạn đường này. Nó đặc biệt không phải ở món ngon, giá rẻ mà
đặc biệt ở bà chủ quán tuổi lục tuần này.
Giữa trưa hè, cái nắng vùng Tây Bắc chói chang
và bỏng rát, đến đầu huyện Đoan Hùng, hỏi người dân về một người phụ nữ tên
Thanh, có quán cơm bình dân thì câu trả lời “bà Thanh bán cơm ở huyện này thì
nhiều lắm”. Nhưng nếu hỏi “bà Thanh không cho khách ăn nhiều” thì ai cũng nhiệt
tình chỉ tận nơi.
Tìm gặp bà chủ quán Lã Thị Thanh, bà ngạc
nhiên khi những điều bình thường của mình lại được nhiều người biết đến. Với
những vị khách quen, cái tên thật của bà ít khi được xưng danh, thay vào đó là
cách gọi “bầm” rất thân mật, còn với những vị khách lạ lại gọi bà là “người đàn
bà tử tế”.
Bà chỉ mong làm đủ sống và lợi nhuận một ít để
giúp đỡ những mảnh đời khó khăn.
Ở tuổi 65, bà Thanh đã nếm đủ những thứ khổ
cực của cuộc đời. Từng trắng tay vì buôn bán, từng phải bôn ba khắp nơi để kiếm
những đồng bạc lẻ mua mắm, mua gạo sống qua ngày. Giờ đây, khi cuộc sống đã đủ
đầy, tính cách bà vẫn không thay đổi. Bà sống khoan dung, giúp đỡ những cảnh
đời cơ nhỡ, kinh doanh thật tâm, không đặt lợi nhuận lên tất cả. Đơn giản, bà
mở quán cơm như một cách mưu sinh bình thường, đủ để sống và là cách để bà có
thể giúp đỡ những người khác, kể cả những người lạ qua đường mà bà chưa một lần
quen biết. “Làm để sống và sống sao cho thanh thản” là suy nghĩ mà bà Thanh
trong 25 năm kinh doanh quán cơm bình dân này.
“Cuộc đời còn nhiều người khổ cực quá. Giá như
ai vào quán ăn cũng nghĩ được, gọi ít đi một tí để vừa ăn thôi thì còn dành
được sự no đủ cho bao nhiều người đang ngày đêm lang thang ngoài đường tìm
miếng ăn, thức uống. Tôi chỉ mong được mọi người ủng hộ bằng những bữa cơm nhỏ,
để tôi có thể duy trì được quán này lâu hơn, giúp đỡ được nhiều người hơn nữa”,
bà Thanh chia sẻ.
Không giống như những người khác, 25 năm qua,
mặc dù quán ngày càng đông khách, có uy tín nhưng tấm biển “Cơm bình dân” vẫn
án ngữ trước lối vào. Bà bảo, từ khi quyết định mở quán cơm bình dân, bà đã thờ
chữ “cơm” này. Bà Thanh chia sẻ: “Dù sau này tôi có chết đi, con cái tôi kế
thừa quán này thì tôi vẫn không cho đổi. Bởi đó không phải là thương hiệu để
kinh doanh, mà chính là những gì tôi suy nghĩ và mong muốn. Đối với tôi, cuộc
sống khó khăn như thế nào cũng có thể vượt qua được, nhưng làm gì thì làm, cái
ăn, cái mặc vẫn phải có. Đó là điều mà tôi xem chữ “cơm” quan trọng như thế nào
và vì sao tôi thờ nó”.
“Nghe chuyện, nhiều người cứ nghĩ tôi thờ cúng
chữ cơm nhưng tôi chỉ thờ trong tâm thôi. Tôi thờ nó như người ta thờ chữ Tâm,
chữ Nghĩa... vậy. Tuy nhiên, tôi nghĩ, thờ được và làm được hay không là hai
câu chuyện hoàn toàn khác nhau. Nói thờ nhưng mình phải làm được thì mọi người
mới phục”, bà Thanh nói.
25 năm và hơn 30 sổ nợ không đòi
Ngồi trò chuyện với bà Thanh, người viết thực
sự khâm phục ý chí vươn lên của người đàn bà tuổi lục tuần này. Quê gốc ở TP
Việt Trì, bà Thanh lên thị trấn Đoan Hùng lập nghiệp từ những năm 1986. Lúc đó,
bà chỉ mới mở quán bánh tráng, thấy đông khách mà nhu cầu người qua đường ăn
cơm rất nhiều nên bà chuyển sang làm quán cơm bình dân. Thời mới mở, quán cơm
của bà rất ít khách, nhưng ai vào ăn cũng khen rẻ và ngon. Có hôm, bà chứng
kiến cảnh khách ăn cơm chửi nhau với chủ quán gần đó, bà tự nhiên thấy bất bình
lắm. “Người ta ăn có tí cơm mà lấy nhiều tiền quá. Họ cũng là dân nghèo nên xót
của. Từ đó, tôi tự nhủ, mình phải làm khác đi, đã là quán cơm bình dân thì phải
bán rẻ nhưng theo đó là phải ngon, vệ sinh sạch sẽ. Tôi nghĩ, mình kinh doanh
để kiếm lãi nhưng ở mức vừa phải thôi, những người vào quán này ăn chắc không
phải là dân giàu có gì, vậy thì mình lấy giá ở mức hợp lý, vừa với túi tiền của
họ là được. Thời buổi này có phải kiếm tiền là dễ đâu”, bà Thanh tâm niệm.
Bà Thanh bảo, khách vào đây muốn ăn nhiều là
bà không bán, tất nhiên phải vừa sức ăn chứ bà không cấm. “Mấy chục năm bán
quán ở đây, tôi chưa bao giờ nghe khách phàn nàn một câu bán đắt. Khách đến vui
vẻ, ăn xong cũng cảm ơn rồi vui vẻ. Có rất nhiều người ăn một lần, lần sau cũng
phải qua đây ăn tiếp rồi mới đi. Tội nghĩ, cuộc sống của một đời người được như
vậy là tuyệt vời rồi”, bà Thanh tâm sự.
Trước khi chuyển sang nghề kinh doanh ăn uống,
bà Thanh từng bôn ba buôn bán đủ thứ, từ vải vóc đến hàng gia dụng từ khắp nơi
về nhưng cuối cùng bị mất hết. Thời đó, bà là một con buôn đánh hàng từ Trung
Quốc về nổi tiếng, khi có của ăn, của để thì bà bị bắt vì buôn hàng lậu. Một
lần, hai lần rồi nhiều lần khiến bà trắng tay. Từ một người vốn liếng đầy trong
tay, bà Thanh trở thành con nợ khắp nơi. Đi đâu bà cũng bị đòi nợ, cuộc sống vợ
chồng, con cái khó khăn vào đường cùng. Cũng may, trước bà hay giúp đỡ người
khác nên khi sa cơ, cũng rất nhiều người giúp bà. Khi đã trả được phần nào nợ,
bà quyết định mở quán ăn để mưu sinh.
Những cuốn sổ nợ chồng chất nhưng chưa bao giờ bà
Thanh đi đòi. Ảnh: T.G
Một câu chuyện về bà nghe như tiểu thuyết mà
ít người tin nổi. Hiện nay bà có hơn 30 cuốn sổ nợ. Nó được bà ghi chép cẩn
thận từ những năm mới bắt đầu mở quán. Lần dở những trang giấy đã mục và phai
màu mực, bà Thanh chỉ cho tôi tên của những người nợ nhiều, người nợ ít, thậm
chí là người qua đường cũng... nợ, các cơ quan, ban, ngành, các cán bộ cũng nợ
rất nhiều. Nhưng với bà, những thứ đó bây giờ đã gần như chỉ là kỷ niệm.
“Nó đã quá lâu, mấy chục năm rồi, giờ có người
đã chết, có người vào tù, có người giàu sang phú quý, có người nghèo đi nhưng
chưa một ai tôi cầm sổ nợ đi đòi cả. Tôi nghĩ không ai muốn nợ và cũng như tôi,
ai kinh doanh chả cần phải có lãi. Họ nợ, nhớ thì trả mình, nếu không trả có
thể do quên hoặc không có tiền. Đến bây giờ, tôi không thích lòng tốt của mình
bị lợi dụng và tôi cũng không muốn suy nghĩ đến những người lợi dụng mình”, bà
Thanh giải thích.
Đến hết cuộc đời, có thể những cuốn sổ nợ này
sẽ dày lên, nhưng bà Thanh không bao giờ oán trách một ai đang được ghi nợ
trong cuốn sổ này. Với bà, có thể họ không trả cho mình đồng tiền đó, nhưng họ
lại giúp đỡ những cảnh đời khác như bây giờ bà đang làm.
Trong cái quán cơm bình dân này, hiện bà Thanh
đang nuôi dưỡng hai em có hoàn cảnh khó khăn, đặc biệt. Trong đó có em Nguyễn
Thị Thanh (SN 1989), quê ở xã Hùng Lô, TP Việt Trì mồ côi mẹ từ nhỏ, dưới Thanh
còn có một em gái nữa. Sau khi mẹ bị sét đánh chết, bố lại bỏ đi từ lúc hai chị
em Thanh còn nhỏ nên mọi sự phải nhờ vào sự cưu mang của họ hàng. Lúc 6 tuổi,
biết được hoàn cảnh của Thanh, bà Thanh đã mang em về nuôi và chăm sóc cho đến
tận bây giờ. Một trường hợp khác là em Vũ Thị Mỹ, 16 tuổi, có bố bị chất độc da
cam cũng được bà mang về lo ăn ở và học hành. Ngoài Thanh, Mỹ còn có Hà Văn
Vinh không có bố, mẹ đang ung thư giai đoạn cuối cũng được bà Thanh mang về cưu
mang, cho tiền để lo thuốc thang cho mẹ. “Lúc mẹ em bị bệnh, bà còn đưa mẹ em
đi lên các bệnh viện ở Hà Nội để khám, xét nghiệm nhưng vì bệnh nặng quá nên
không chữa trị được nữa. Nếu không có bà giúp đỡ, chẳng biết mẹ con em bây giờ
thế nào”, Vinh chia sẻ.
Bà Thanh tâm sự rằng, nhiều lúc muốn giúp đỡ
nhiều nhưng sức mình có hạn, quán cơm này lời lãi không được bao nhiêu. “Nằm
trong khả năng của mình, giúp được đến đâu thì giúp. Tôi vẫn tự nhủ, mình sống
được đến đâu sẽ làm việc thiện đến đó. Tôi đã thờ chữ “cơm” được 25 năm rồi thì
tôi sẽ thờ cho đến hết cuộc đời này”, bà Thanh nói.
Theo Phùng Bình (Gia đình & Xã hội)