Kỹ năng tái hiện và định hình các con số rất quan trọng nhé!
Lập bảng niên biểu gắn với các sự kiện
Để dễ dàng cho việc hệ thống hóa kiến thức nội dung
bài học, chúng ta có thể lập bảng niên biểu ngắn gọn, trong đó chia
thành các cột thời gian, cột sự kiện và cột nội dung hoặc diễn biến vắn
tắt trong một bài học lịch sử. Việc lập bảng này vừa hệ thống hóa được
khối lượng kiến thức bài học nhanh và ngắn gọn nhất, đồng thời sẽ nhìn
nhận trực quan và dễ nhớ các mốc thời gian cùng với các sự kiện, nội
dung xảy ra tương ứng với mốc thời gian đó. Từ đó, thí sinh nắm được nội
dung bài học và thuộc bài lâu hơn.
Vẽ sơ đồ tia
Ví dụ 1: Để khái quát các biện pháp giải quyết khó khăn của nước ta sau cách mạng
tháng Tám, các em có thể lập sơ đồ tia như sau:
Ví dụ 2: Khi cần nhớ mốc thời gian về hoạt động của Nguyễn Ái Quốc từ 1919-1925 , các
em có thể vẽ nhanh sơ đồ thời gian:
Đây là thao tác cụ thể hóa nội dung kiến thức trong
một bài học Lịch sử. Muốn vẽ sơ đồ tia trước hết, thí sinh phải nắm được
nội dung kiến thức của bài học, sau đó cụ thể hóa nó bằng cách phân ra
các ý theo hình tia. Chẳng hạn, với chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954,
thí sinh có thể phân ra các nhánh tia chính là: Nguyên nhân, hoàn cảnh
của ta và của địch, diễn biến, kết quả và ý nghĩa thắng lợi. Trên cơ sở
các nhánh tia chính đó, chúng ta có thể phân ra các nhánh tia phụ để cụ
thể hóa các ý của bài học. Từ đó, ta sẽ ghi nhớ kiến thức dựa vào kỹ
năng phân chia bằng sơ đồ tia. Việc học thuộc các sự kiện và nội dung
bài học môn Lịch sử bằng sơ đồ tia mang lại hiệu quả hơn hẳn so với cách
học truyền thống trước đây rất nhiều.
Dùng các thao tác ghi nhớ linh hoạt
Việc ghi nhớ các mốc thời gian và các sự kiện ở môn
Lịch sử lâu nay được coi là một trong những vấn đề khó khăn của nhiều
thí sinh khi tham gia thi tốt nghiệp cũng như thi đại học. Hơn nữa, việc
ghi nhớ các yếu tố này phải có trật tự, logic và phải chính xác nữa. Vì
vậy, trong quá trình ôn và học thi, mỗi thí sinh cần tùy vào khả năng
và hoàn cảnh để ghi nhớ sao cho hiệu quả. Chẳng hạn, để nhớ được lâu các
sự kiện và các mốc thời gian trong một bài học, có thể ghi ra một tờ
giấy hoặc sổ tay để khi cần thiết có thể tranh thủ học.
Khi học ôn, thí sinh cần sử dụng kỹ năng tái hiện và
xác lập mối quan hệ giữa bài đang học với kiến thức của các bài đã học
để không rơi vào việc quên kiến thức cũ, chẳng hạn khi học lịch sử giai
đoạn từ 1961- 1975, ta nên so sánh ba chiến lược chiến tranh theo tiến
trình học tập để khắc sâu kiến thức.
Trong học ôn môn Lịch sử, không phải ai cũng có khả
năng nhớ chi tiết các ngày tháng, con số. Do đó, mỗi thí sinh nên tập
cho mình cách ghi nhớ mang tính “tương đối”. Tức là trong sự kiện hoặc
một chiến dịch nào đó, ta không nhất thiết phải nhớ cự thể ngày, giờ mà
chỉ cần nhớ tháng, năm hoặc là khoảng thời gian trong năm xảy ra sự kiện
đó. Ví dụ: đầu năm 1945, cuối năm 1945, thu - đông năm 1947... Tuy
nhiên những sự kiện lớn, quan trọng của tiến trình lịch sử thì bắt buộc
phải nhớ như: ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (03/02-1930), ngày
Bác đọc bản Tuyên ngôn độc lâp (02-9-1945) hoặc ngày giải phóng miền Nam
thống nhất đất nước (30/ 4/1975)…
Hệ thống hóa lại kiến thức
Sau khi học bài xong, thí sinh cần kiểm tra và hệ
thống hóa lại kiến thức bài học một lần nữa, nếu cảm thấy chưa đạt thì
phải có biện pháp khắp phục ngay. Đây là khâu quan trong đối với các môn
khoa học xã hội, bởi nếu ta học xong mà không hệ thống hóa kến thức sẽ
dẫn đến tình trạng “học trước quên sau”, “râu ông nọ cắm cằm bà kia”....
Thao tác này cũng giúp cho thí sinh có cách nhìn tổng thể, khách quan
về các chặng đường, giai đoạn lịch sử và rút ra những kỹ năng nắm bắt,
so sánh, lý giải. Từ đó, sẽ giải quyết được những yêu cầu của nội dung
bài học và làm bài thi hiệu quả hơn.
Văn Hà (Trường THPT Cao Nguyên, TP Buôn Ma Thuột)
Theo Giáo dục Việt Nam